چندین بار در گفتگوهایی که با دوستان و آشنایان داشته ام این دغدغه مطرح شده است که چرا در ایران با افزایش قیمت یک محصول معمولا ما با افزایش تقاضا نیز روبرو هستیم؟ مگر در اقتصاد اینگونه نیست که تقاضا با قیمت رابطه ی معکوسی دارد؟
مدتی ذهنم درگیر این مساله بود. به نظر من دلایل زیر می تواند پاسخگوی این مساله باشد:
اول اینکه منحنی تقاضا (که با قیمت رابطه عکس دارد) به فرض ثبات سایر شرایط بررسی می شود. بدین معنا که مثلا درآمد و سلیقه مردم تغییری نکند. یا اینکه در طرف عرضه تغییری ایجاد نگردد(مثلا خشکسالی و کمبود مواد غذایی) و یا مانعی به وجود نیاید.
تغییرات سایر شرایط موجب جابجایی منحنی تقاضا و یا عرضه می شوند. بدین مفهوم که مثلا با افزایش درآمد، درهمان قیمت قبلی، مقدار بیشتری از کالا تقاضا میشود. به عبارت دیگر در این تغییرات ، تغییر عرضه و یا تقاضا علت تغییر قیمت است. ( در صورتی که در منحنی تقاضا قیمت، مقدار تقاضا را تعیین می کند.)
و اما در سالهای اخیر ایران، می توان به نقش بسزای افزایش نقدینگی در افزایش تقاضا و مشکلات ایجاد شده با طرح هدفمندی یارانه ها در کاهش عرضه اشاره کرد. ( که هردوی این عوامل به افزایش قیمت در همان مقدار مبادله شده ی قبلی منجر می شود.)
عامل دیگری که باید به آن اشاره کرد انتظارات تورمی است. در کشوری همانند ایران که در سال های متمادی تورم های بالا را تجربه کرده است، مصرف کنندگان به خوبی دریافته اند که افزایش قیمت یک کالا به افزایش بیش از پیش قیمت آن منجر خواهد شد. ایشان می دانند که وقتی کالایی گران می شود، با سرعتی بسیار به افزایش قیمت ادامه می دهد و بعد از توقف این افزایش نیز، قیمت بسیار کم کاهش می یابد. این عامل باعث می شود که مصرف کنندگان به محض دیدن افزایش قیمت، تقاضای خود را افزایش داده و به انبار کردن کالا بپردازند.
پی نوشت: این مطلب تحلیلی بود که خودم داشتم. نظرات و انتقادات شما برایم یک هدیه گران بها است.
